Keek op de week

14 jun 2024

Verkiezingen Europarlement laten dubbel gevoel achter

Afgelopen donderdag kwam er weer een intensieve periode van campagnevoeren tot een einde en mochten we onze stem uitbrengen. Ik vond het erg spannend: zou onze Groen-Rode samenwerking voldoende op haar waarde geschat worden, of zou de bruine radicaal-rechtse en zelfs extreemrechtse kliek echt voet aan de grond krijgen?

Landelijk hebben vele honderden vrijwilligers onze campagne luister bijgezet, evenals elf actieve GroenLinkse- en PvdA-vrijwilligers uit Voorne aan Zee en een uit de buurafdeling Nissewaard; wij hebben ons maximaal ingezet: een paar keer huis-aan-huizen in Brielle en Hellevoetsluis, een intensief flyerlint op zaterdag over ons eiland en nog een aantal flyeracties bij bushaltes in de vroege ochtendspits en op drukke plaatsen in de laatste dagen. Ik ben trots op deze vrijwilligers die begrepen hebben dat wij het verschil konden maken.

Donderdagavond was ik met Jan, een van onze vrijwilligers, in Utrecht bij de ‘uitslagenavond’. Vanaf acht uur liep de zaal vol met veel andere campagnevoerders, volksvertegenwoordigers en bestuurders uit onze partijen. Er was een gespannen sfeer: het was voor alle aanwezigen duidelijk wat er op het spel stond. En toen werd het negen uur, het moment waarop een eerste tip van de sluier werd opgelicht, en wij een redelijke prognose van de Nederlandse uitslagen te zien kregen. Op dat moment explodeerde de zaal in een grote euforie: op het scherm werd zichtbaar dat GroenLinks-PvdA acht zetels tegemoet kon zien, en dat ons grootste opponent zich met zeven tevreden moest stellen. GroenLinks-PvdA was hard op weg om de grootste fractie uit Nederland in het Europees Parlement te worden. Alleen de einduitslag moest dit zondag nog bevestigen.

Een half uur later werd de uitslag van de 2e exitpoll gepubliceerd, het resultaat was onveranderd: PVV was er niet in geslaagd om onze sociaal-duurzame samenwerking op achterstand te zetten. Dit was het moment waarop onze lijsttrekker Bas Eickhout en onze partijleider Frans Timmermans het podium betraden. Beiden lieten in hun toespraken zien hoe opgelucht wij met het resultaat zijn, en dit koppel sprak in uitbundige woorden uit wat ook alle aanwezigen voelden.

En dan beginnen drie dagen van spannende onzekerheid. Geert Wilders had immers donderdagavond al zijn hoop uitgesproken dat de definitieve uitslagen hem misschien nog wel tot grootste kon maken. Het zou toch niet …?

Het zou toch niet dat zondagavond, als de echte cijfers bekend werden PVV ons toch voorbijgeschoven zouden zijn. Een exitpoll is immers niet meer dan een peiling van het stemgedrag van kiezers direct na het uitbrengen van hun stem.

Het werd zondagavond 23.00 uur, het moment waarop de laatste stembureaus in Europa (in Italië) de deuren sloten, en het embargo op de uitslagen zou eindigen. Het ANP had ons al minutenlang in spanning gehouden, het was 22u57, en zij mochten nog niets zeggen. 22u58 verstreek en zo ook 22u59. Het zal toch niet dat …? 23u00, en dan denk je dat alles zodanig klaar staat dat met één druk op de knop alle schermen de uitslagen tonen. Tien seconden later: nog niets, 20 seconden later nog steeds niets, 23.00.30 …, 23.00.40. …, 23.00.50 …, 23.01 …, 23.02, en de spanning werd om te snijden. Om 23u02m10s kreeg verslaggever Sander van Hoorn in het kantoor van het ANP mondeling het verlossende woord: GroenLinks-PvdA was de grootste gebleven, PVV had zelfs een zetel verloren en viel terug naar zes! Wat een opluchting, en wat duren 2 minuten en 10 seconden op zo’n moment oneindig lang!

Om 23u03 werden de Nederlandse resultaten eindelijk een voor een op het scherm gebracht door de NOS:

GroenLinks-PvdA - 8 zetels
PVV – 6 zetels
VVD – 4 zetels
D66 – 3 zetels
CDA – 3 zetels
VOLT – 2 zetels
BBB – 2 zetels
NSC – 1 zetel
SGP – 1 zetel
PVDD – 1 zetel

Een paar observaties met betrekking tot deze Nederlandse uitslagen:

GroenLinks-PvdA is de GROOTSTE!!! PVV is groot. VVD en CDA verliezen een zetel, D66 krijgt er een bij. Ik ben blij (persoonlijke mening!) met 2 zetels van VOLT, en minder gelukkig met 2 zetels van BBB. Ook ben ik gelukkig dat PVDD nog meedoet, en heel gelukkig ben ik dat Forum van Baudet op nul staat, en ook 50+ acht ik niet meer waard dan de nul die zij kregen. Wel had ik graag de nul van CU uitgeruild tegen de ene zetel van SGP. En ja, we wisten dat PVV groot uit de bus zou komen, maar gelukkig iets minder groot dan zij hoopten en dachten en zeker niet groot genoeg om GroenLinks-PvdA (had ik het al gezegd? DE GROOTSTE!) in te halen.

En dan een eerste indruk van de Exitpoll-uitslagen van andere landen:

Hoe gelukkig kun je zijn met een Europese meerderheid van Christendemocraten, Sociaaldemocraten en Liberalen? Dat is in ieder geval iets. Maar ook: hoe verdrietig is het dat de Groenen in de landen om ons heen zo veel inleveren? Laten wij met GroenLinks-PvdA een voorbeeld zijn dat samenwerken loont. En ook ben ik gelukkig dat het extreemrechtse Vlaams Belang bij onze zuiderburen zelfs met de actieve steun van Wilders geen deuk meer in een pakje botel kan slaan. Dan nog liever N-NVA.

En dan een filosoferend nawoord. Ik kon altijd wel leven met de democratische werkelijkheid waar centrumrechts een plaats had. Maar ik maak mij verschrikkelijk veel zorgen over de gestage toename van de invloed van radicaalrechts en extreemrechts. Waar is dit de voorbode van? En hoe overtuigen we al die mensen die waarschijnlijk vanuit een integere overtuiging voor deze partijen hebben gestemd. Nu over het geheel genomen nog maar ongeveer een derde van de kiezers, maar waar eindigt dit? En hoe overtuigen wij de kiezers dat dit een afschuwelijke weg is?
Er is nog veel voor ons te doen.